دیجیتال مارکتینگ چیست؟

دیجیتال مارکتینگ از دو واژه تشکیل شده است؛ «دیجیتال» به‌معنای هر چیزی که بر پایه فناوری، دیتا و اینترنت انجام می‌شود و «مارکتینگ» به‌معنای بازاریابی و معرفی محصول یا خدمات به مشتریان. در ساده‌ترین تعریف، دیجیتال مارکتینگ یعنی استفاده از ابزارها و کانال‌های دیجیتال برای جذب کردن و نگه داشتن مشتری. این، ساده‌ترین تعریف دیجیتال مارکتینگ است.

طبق آخرین آمار، بیش از ۵.۶ میلیارد نفر در جهان از گوشی تلفن همراه استفاده می‌کنند و در اینترنت حضور فعال دارند؛ این یعنی حدود ۶۹% از جمعیت جهان، جزو مشتریان بالقوه هستند. هدف دیجیتال مارکتینگ این است که با کمک کمپین‌های تبلیغاتی، از میان این جمعیت، مشتریانِ واقعی خودش را پیدا کند. اما چگونه و با کمک چه ابزارها یا کانال‌هایی؟ در این مطلب از وبلاگ کروشه به مفهوم دیجیتال مارکتینگ، اصول آن و نحوه اجرایی کردنش اشاره می‌کنیم.

 

تعریف دیجیتال مارکتینگ

دیجیتال مارکتینگ (Digital marketing)، به معنای استفاده از کانال‌های دیجیتال مثل سایت، شبکه‌های اجتماعی و ایمیل برای معرفی و فروش محصولات یا خدمات است. این فرایند که به آن بازاریابی آنلاین (online marketing) هم می‌گویند، معمولاً بخشی از یک استراتژی بازاریابی بزرگ‌تر محسوب می‌شود. در نتیجه، برای موفقیت این مدل از بازاریابی به شناخت عمیق کانال‌های آن نیاز داریم تا پیام تبلیغاتی را به بهترین شکل ارائه کنیم.

برای مثال، یک فروشگاه آنلاین لباس در مشهد را در نظر بگیرید که در اینستاگرام صفحه اختصاصی دارد. عمده فعالیت‌های این فروشگاه آنلاین شامل انتشار پست‌های آموزشی درباره استایل، معرفی محصولات جدید و برگزاری کمپین‌های تخفیف محصول است. بنابراین، این فروشگاه اینستاگرامی بدون نیاز به پرداخت هزینه‌های زیاد تبلیغات سنتی، مشتریان زیادی را جذب می‌کند. این مثال، نمونه ساده‌ای از دیجیتال مارکتینگ است که در زندگی روزمره ما دیده می‌شود.

 

دیجیتال مارکتینگ شامل چه چیزهایی است؟

دیجیتال مارکتینگ فقط شامل سایت یا صفحه اینستاگرامی نیست؛ بلکه مجموعه‌ای از ابزارها و کانال‌ها را دربر می‌گیرد که هرکدام نقش مهمی در جذب و نگه‌داری مشتری ایفا می‌کنند. به قول فیلیپ کاتلر، پدر علم بازاریابی مدرن:

«بازاریابی موفق یعنی رساندن پیام درست، به مشتری درست، در زمان درست.»

همین جمله به‌خوبی اهمیت استفاده از کانال‌های مختلف دیجیتال مارکتینگ را نشان می‌دهد. در جدول زیر، بخش مهمی از اجزا و کانال‌های دیجیتال مارکتینگ را مشاهده می‌کنید:

کانال دیجیتال مارکتینگ	توضیح کوتاه	خروجی مورد انتظار
سئو (SEO)	بهینه‌سازی سایت برای موتورهای جست‌وجو	افزایش رتبه و جذب ترافیک ارگانیک
بازاریابی موتور جست‌وجو (SEM) و تبلیغات پرداخت به‌ازای کلیک (PPC)	تبلیغات پولی مثل گوگل ادز	دیده‌شدن سریع و جذب مشتری مستقیم
بازاریابی محتوایی	تولید محتوا برای جذب و اعتمادسازی	هدایت کاربر در قیف بازاریابی و افزایش نرخ تبدیل
سوشال مدیا	فعالیت در شبکه‌های اجتماعی	تعامل بیشتر و افزایش آگاهی از برند
ایمیل مارکتینگ و اتومیشن	ارسال ایمیل‌های هدفمند و خودکار	پرورش لیدها و بازگشت مشتریان
افیلیت مارکتینگ و همکاری با اینفلوئنسرها	همکاری با شرکا و افراد تأثیرگذار	افزایش فروش و آگاهی از برند
گوگل آنالیتیکس و سنجش	ابزار تحلیل رفتار کاربر	اندازه‌گیری KPIها و بهینه‌سازی کمپین‌ها

1. بهینه‌سازی سئو (SEO)

سئو یا بهینه‌سازی موتور جست‌وجو به معنای آماده‌سازی بخش‌های مختلف سایت برای نمایش بهتر در نتایج گوگل است. سئو شامل 3 بخش اصلی می‌شود که عبارت‌اند از:

• سئو داخلی یا آن‌پیج (On-Page): بهینه‌سازی محتوای داخل سایت مثل کلمات کلیدی، بهینه‌سازی هدینگ‌ها، فشرده‌سازی حجم تصاویر و به‌روزرسانی محتوای بلاگ
• سئو خارجی یا آف‌پیج (Off-Page): بهینه‌سازی خارج از سایت مثل انتشار رپورتاژ، پست مهمان و لینک گرفتن از سایت‌های معتبر
• سئو فنی یا تکنیکال (Technical): از جمله بهینه‌سازی و بهبود ساختار کدنویسی و سرعت سایت

خروجی مورد انتظار از سئو، افزایش رتبه در نتایج گوگل و جذب ترافیک ارگانیک است. همچنین، نباید فراموش کرد که بهینه‌سازی سئو زمان‌بَر است و نتایج آن یک‌شَبه ظاهر نمی‌شوند؛ اما نتایج آن پایدار و ماندگار هستند و سایت را در نتایج برتر جست‌وجوی گوگل قرار می‌دهند.

 

2. بازاریابی موتور جست‌وجو (SEM) و تبلیغات پولی PPC

SEM یا بازاریابی موتور جست‌وجو (Search Engine Marketing) یکی از سریع‌ترین روش‌ها برای جذب مشتری است. همچنین، PPC یا پرداخت به‌ازای کلیک، نوعی مدل تبلیغات پولی و اینترنتی است که در SEM هم وجود دارد. در این مدل، به‌ازای هر باری که کاربر روی تبلیغ شما کلیک می‌کند، به گوگل پول می‌پردازید. این تبلیغات معمولاً در بالای نتایج جست‌وجو و با برچسب‌هایی مثل “Ad” یا “Sponsored” نمایش داده می‌شوند.

از جمله مزایای این کانال‌های دیجیتال مارکتینگ:

• امکان هدف‌گیری دقیق کاربران بر اساس موقعیت جغرافیایی یا علایق
• دیده شدن سریع در نتایج جست‌وجو
• قابل اندازه‌گیری بودن نتایج

 

3. بازاریابی محتوایی

بازاریابی محتوایی (Content marketing)، یعنی تولید و انتشار محتوایی ارزشمند و مفید برای جذب و حفظ مخاطب یا مشتری. این محتوا می‌تواند شامل وبلاگ، ویدئو، پادکست، اینفوگرافیک یا حتی پست‌های شبکه اجتماعی باشد. مهم‌ترین ویژگی بازاریابی محتوایی این است که نقش مهمی در قیف بازاریابی دارد؛ از جمله:

• بالای قیف (TOFU): اطلاع‌رسانی و جذب مخاطب جدید (مثل انتشار مقالات آموزشی)
• میانه قیف (MOFU): اعتمادسازی و مقایسه (مثل مطالب نقدوبررسی محصول)
• پایین قیف (BOFU): ترغیب به خرید (مثل پیشنهاد تخفیف یا دموی رایگان)

همچنین، انواع محتوا در بازاریابی محتوایی عبارت‌اند از:

• مقالات وبلاگی
• پست‌های شبکه اجتماعی
• کتاب الکترونیکی یا راهنمای تخصصی
• ویدئوهای آموزشی یا معرفی محصول

 

4. سوشال مدیا و شبکه‌های اجتماعی

شبکه‌های اجتماعی مثل اینستاگرام، لینکدین، فیسبوک و توییتر کانال‌های مناسبی برای دیجیتال مارکتینگ هستند. برندها یا کسب‌وکارها با کمک این شبکه‌ها می‌توانند، مستقیم با مخاطبان خودشان تعامل داشته باشند. همچنین، این بسترهای دیجیتالی، برای افزایش آگاهی از برند، ایجاد جامعه کاربری و حتی فروش مستقیم هم کاربرد دارند.

 

5. ایمیل مارکتینگ و اتوماسیون بازاریابی

ایمیل مارکتینگ (Email marketing)، ابزاری تقریباً قدیمی اما همچنان قدرتمند در دیجیتال مارکتینگ است. برندها با استفاده از این روش، پیام‌های شخصی‌سازی‌شده خود را برای کاربران ارسال می‌کنند. اتوماسیون بازاریابی (Marketing Automation)، شکل دیگری از ابزارهای دیجیتال مارکتینگ است. در این روش، بازاریابان با کمک نرم‌افزار و ابزارهای هوشمند، فعالیت‌های تکراری و زمان‌بر را خودکار انجام می‌دهند.

مثلاً به‌جای اینکه هر ایمیل یا پیام، دستی ارسال شود، سیستم اتوماسیون این کارها را طبق برنامه یا با توجه به رفتار مشتریان انجام می‌دهد. هدف اصلی اتوماسیون بازاریابی این است که بازاریابی کارآمدتر شود؛ همچنین، به تیم‌ها اجازه می‌دهد که روی استراتژی‌های بزرگ‌تر تمرکز کنند.

 

6. افیلیت مارکتینگ و همکاری با اینفلوئنسرها

افیلیت مارکتینگ (Affiliate Marketing)، یک نوع بازاریابی عملکرد محور است که در آن یک فرد یا کسب‌وکار (به نام افیلیت) در ازای معرفی مشتری یا فروش یک محصول به شرکت، پورسانت دریافت می‌کند. این همکاری بر اساس نتیجه نهایی، یعنی فروش موفق، پرداخت می‌شود. همکاری با اینفلوئنسرها، یکی از مهم‌ترین زیرمجموعه‌های افیلیت مارکتینگ است. در این روش، افراد تأثیرگذار در شبکه‌های اجتماعی با معرفی محصولات به دنبال‌کنندگان خود، باعث افزایش آگاهی از برند و در نهایت، رشد فروش می‌شوند.

مثلاً یک بلاگر یا اینفلوئنسر حوزه تکنولوژی مثل اهورا نیازی را در نظر بگیرید که او را فالو می‌کنید. او یک کد تخفیف اختصاصی یا لینک خرید از دیجی‌کالا را برای گوشی موبایل مدل X به شما می‌دهد. هر بار که با استفاده از آن کد یا لینک، گوشی را می‌خرید، دیجی‌کالا درصدی از مبلغ فروش را به‌عنوان پورسانت به بلاگر پرداخت می‌کند. این، مثال ساده همان افیلیت مارکتینگ است که با همکاری اینفلوئنسرها انجام می‌شود.

 

7. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و سنجش عملکرد

یکی از مهم‌ترین بخش‌های دیجیتال مارکتینگ، تحلیل داده‌ها و سنجش عملکرد کمپین‌ها است. گوگل آنالیتیکس (GA4) ابزار رایگانی است که رفتار کاربران روی وب‌سایت را بررسی می‌کند.

مفاهیم کلیدی در این بخش معمولاً شامل موارد زیر هستند:

• KPIها (شاخص‌های کلیدی عملکرد): معیارهایی مثل نرخ تبدیل یا میانگین زمان حضور کاربر هستند.
• اهداف در GA4: شامل هدف‌های مهمی مثل ثبت‌نام کاربر، کلیک روی گزینه خاص یا خرید محصول هستند.
• UTM: کدی که به لینک‌ها اضافه می‌کنند تا منبع ترافیک شناسایی شود.

تفاوت دیجیتال مارکتینگ با تبلیغات دیجیتال

بعضی‌ها فکر می‌کنند که دیجیتال مارکتینگ و تبلیغات دیجیتال یک معنا دارند؛ اما این دو مفهوم کاملاً متفاوت هستند. به قول دیوید آکر، استاد مشهور بازاریابی:

«بازاریابی چیزی فراتر از تبلیغات است؛ بازاریابی شامل خلق ارزش برای مشتری است، اما تبلیغات تنها بخشی از رساندن پیام به اوست.»

تبلیغات دیجیتال در اصل، زیرمجموعه‌ای از دیجیتال مارکتینگ است. همچنین، بیشتر روی نمایش پیام تبلیغاتی در کانال‌های دیجیتال مثل گوگل ادز، تبلیغات بنری یا کمپین‌های شبکه اجتماعی تمرکز دارد. در عوض دیجیتال مارکتینگ شامل همه فعالیت‌ها برای جذب، نگه‌داری و افزایش رضایت مشتری می‌شود.

برای مثال، فرض کنید که یک آنلاین‌شاپ در زمینه فروش کفش چرم تبریز دارید. اجرای یک کمپین تبلیغاتی کلیکی در گوگل برای نمایش کفش‌های جدید، نمونه‌ای از تبلیغات دیجیتال است. اما وقتی علاوه بر تبلیغات، روی سئو، بازاریابی محتوایی، ایمیل مارکتینگ و تحلیل رفتار مشتری کار می‌کنید، وارد حوزه دیجیتال مارکتینگ می‌شوید.

 

مقایسه بازاریابی و تبلیغات دیجیتال در یک نگاه

برای درک بهتر بازاریابی و تبلیغات دیجیتال، بد نیست که تفاوت‌هایشان را در یک نگاه ببینید. در جدول زیر، تفاوت دیجیتال مارکتینگ و تبلیغات دیجیتال را مشاهده می‌کنید:

معیارهای مقایسه	دیجیتال مارکتینگ	تبلیغات دیجیتال
تعریف کوتاه	مجموعه‌ای از فعالیت‌ها برای جذب و نگهداری مشتری از طریق کانال‌های دیجیتال	نمایش پیام‌های تبلیغاتی از طریق رسانه‌های دیجیتال
دامنه	گسترده؛ شامل سئو، محتوا، ایمیل، تحلیل و تبلیغات	محدود به کمپین‌های تبلیغاتی پولی
هدف	ایجاد ارزش در بلندمدت و ارتباط پایدار با مشتری	جلب توجه سریع و افزایش فروش در کوتاه‌مدت
ابزارها	سایت، سئو، محتوا، ایمیل، آنالیتیکس، تبلیغات	گوگل ادز، تبلیغات شبکه‌های اجتماعی، بنرهای آنلاین
مثال	برنامه‌ریزی کامل بازاریابی دیجیتال یک سایت فروشگاهی	کمپین کلیکی یک‌ماهه در گوگل ادز

 

مزایا و چالش‌های دیجیتال مارکتینگ

دیجیتال مارکتینگ فرصتی بی‌نظیر برای رشد کسب‌وکارها فراهم می‌کند؛ اما در کنار مزایا، چالش‌هایی هم دارد. از جمله مزایای دیجیتال مارکتینگ باید به موارد زیر اشاره کنیم:

• دسترسی گسترده به مخاطبان: امکان معرفی برند و محصولات به میلیون‌ها کاربر در سراسر جهان فراهم می‌شود و محدودیت جغرافیایی وجود ندارد.
• هزینه کمتر نسبت به بازاریابی سنتی: تبلیغات آنلاین معمولاً ارزان‌تر از تبلیغات تلویزیونی یا بیلبوردی هستند و با بودجه‌های کوچک هم اجرا می‌شوند.
• امکان هدف‌گیری دقیق مشتریان: با کمک ابزارهایی مثل گوگل ادز و متا می‌توان مشتریان بر اساس سن، موقعیت مکانی یا علایق هدف‌گیری کرد.
• قابلیت سنجش و تحلیل نتایج: با کمک ابزارهایی مثل گوگل آنالیتیکس می‌توان کمپین‌ها را تحلیل و برای بهبود عملکرد تغییرات لازم را اعمال کرد.
• ایجاد ارتباط بلندمدت با مشتریان: از طریق بازاریابی محتوایی و ایمیل مارکتینگ می‌توان اعتماد مشتریان را جلب و وفاداری آن‌ها را افزایش داد.

همچنین، نباید از چالش‌های دیجیتال مارکتینگ غافل شویم؛ از جمله موارد زیر:

• رقابت شدید در بیشتر صنایع
• ضرورت تولید مداوم محتوای باکیفیت
• نیاز به دانش تخصصی و ابزارهای متنوع
• تغییر سریع الگوریتم‌های گوگل و شبکه‌های اجتماعی

 

از کجا شروع کنیم؟ نقشهٔ راه ۳۰ روزه

ورود به دنیای دیجیتال مارکتینگ در نگاه اول سخت و پیچیده به نظر می‌رسد؛ اما اگر طبق یک برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت و عملی جلو بروید، در مدت‌زمان کوتاهی به یادگیری و اجرا می‌رسید. به همین دلیل، نقشه ۳۰ روزه‌ای طراحی کرده‌ایم تا اصول اولیه دیجیتال مارکتینگ را قدم‌به‌قدم پیاده‌سازی کنید. این نقشه در 4 هفته تقسیم شده است و هر هفته روی بخش خاصی تمرکز دارد؛ از تعیین اهداف و شناخت مشتری تا اجرای کمپین و بهبود عملکرد.

 

هفته ۱: اهداف، پرسونـا، پیام کلیدی

به‌عنوان اولین قدم در هفته اول باید بدانید که چرا وارد دیجیتال مارکتینگ می‌شوید و چه چیزی می‌خواهید. بنابراین، باید اهداف مشخصی تعیین کنید؛ مثلاً افزایش ۲۰ درصدی فروش یا جذب هزار فالوئر جدید در اینستاگرام. در ادامه، باید پرسونا یا همان تصویر ذهنی از مشتری ایده‌آل خودتان را بسازید.

برای مثال، یک فروشگاه آنلاین لوازم آرایشی در اینستاگرام را در نظر بگیرید. ممکن است که پرسونای این فروشگاه، خانم‌های ۱۸ تا ۳۰ ساله ساکن شهرهای بزرگ باشند. در نهایت، پیام کلیدی را طراحی کنید؛ پیامی که می‌خواهید مخاطب با شنیدن برند شما به یاد بیاورد، مثلاً «ریمل فلورانس اورجینال با قیمت واقعی».

 

هفته ۲: انتخاب ۲ کانال اولویت‌دار، آماده‌سازی پیاده‌سازی

در این هفته باید تصمیم بگیرید که کدام کانال‌ها برای شروع مهم‌تر هستند. به‌جای اینکه همه‌جا حضور داشته باشید، دو کانال اصلی را انتخاب کنید. برای یک کسب‌وکار ایرانی کوچک، ترکیب اینستاگرام و وب‌سایت (سئو و وبلاگ) بهترین گزینه است. در ادامه این مرحله، ابزارهای موردنیاز را آماده کنید؛ مثلاً یک تقویم محتوایی بنویسید، دستی به صفحات شبکه اجتماعی بکشید و سایت‌تان را برای موتورهای جست‌وجو بهینه‌سازی کنید.

 

هفته ۳: اولین کمپین، انتشار، ردیابی UTM

هفته سوم، زمان عمل است. حالا باید اولین کمپین تبلیغاتی یا محتوایی خود را اجرا کنید. مثلاً کمپین تخفیف «پاییزه» را برای یک آنلاین‌شاپ کوچک در اینستاگرام استارت بزنید. همچنین، همزمان با این کار یک مقاله در وبلاگ با موضوع «چطور لباس مناسب را برای پاییز 1404 انتخاب کنیم؟» منتشر کنید.

نکته مهم این است که لینک‌های کمپین خود را با UTM (کدی برای ردیابی منبع ورودی‌ها) علامت‌گذاری کنید. با کمک این کار متوجه می‌شوید که کدام کانال بیشترین بازدهی را دارد و مشتریان دقیقاً از کجا وارد سایت شده‌اند.

 

هفته ۴: مرور نتایج و بهبود عملکرد

در آخرین هفته باید نتایج کار خود را بررسی کنید. ابزارهایی مثل گوگل آنالیتیکس یا حتی آمار ساده اینستاگرام نشان می‌دهند که کدام محتوا یا کمپین بیشتر مورد استقبال قرار گرفته است. برای مثال، پست‌های ویدئویی نسبت به عکس‌ها تعامل بیشتری از کاربران یا فالوئرها گرفته‌اند. در این شرایط، باید روی تولید محتوای ویدئویی بیشتر سرمایه‌گذاری کنید.

همچنین، اگر یک تبلیغ کلیکی در گوگل فروش قابل توجهی ایجاد می‌کند، بودجه بیشتری به آن اختصاص دهید. مرور نتایج و بهبود عملکرد، همان چیزی است که چرخه دیجیتال مارکتینگ را کامل می‌کند.

 

هوشمندانه شروع کنید و به موفقیت برسید!

دیجیتال مارکتینگ، مسیری است که هر کسب‌وکاری برای رشد به آن نیاز دارد. اگرچه ابزارها و کانال‌های مختلفی وجود دارند؛ اما داشتن یک نقشه راه و اجرای اصولی آن مهم‌ترین عامل موفقیت است. خبر خوب اینکه در آژانس تبلیغاتی [کروشه] می‌توانید، تجربه مارکتینگ موفق و هدفمند را داشته باشید. برای ارزیابی رایگان وضعیت فعلی کسب‌وکارتان یا دریافت نقشه راه ۳۰ روزه اختصاصی با ما از طریق 91009410-021 و 86031936 تماس بگیرید.

سؤالات متداول