این روزها برنامه‌های تلویزیونی شبیه وله‌هایی هستند که لابه‌لای تبلیغات تلویزیونی پخش می‌شوند.
حتی گاهی دقایقی از یک بازی بسیار مهم ورزشی که میلیون‌ها ایرانی منتظر دیدن آن هستند زیر لبه تبلیغات دفن میشود!
ساخته‌شدن و پخش برخی از برنامه‌های تلویزیونی منوط به اخذ اسپانسر و تبلیغات است و تبلیغات اصولا یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی تلویزیون است. این قاعده را همه پذیرفته‌اند.
سال‌هاست بسیاری از چهره‌های سرشناس اقدام به ساخت تیزرهای تبلیغاتی می‌کنند گرچه اسم‌شان ذکر نمی‌شود.
مرحوم علی حاتمی، سعدی سینمای ایران قبل از انقلاب برای یک برند دستمال کاغذی تبلیغ ساخت و ابراهیم حاتمی‌کیا هم این کار را برای یک شرکت خودروسازی انجام داد تا نشان دهند در این عرصه چهره‌های سرشناس هم آثاری به جا گذاشته‌اند که گرچه نام چندانی برای آنها به همراه نیاورده، اما نان دارد.
تبلیغی مثل تک ماکارونی که توسط نیما فلاح و سحر ولدبیگی با آن صدای خاص‌شان تولید شد روی فروش این محصول تاثیری خیره‌کننده داشت.
کفش نهرین و «گام به گام با کفش گام»، بستنی میهن و جمله «مامان جون بستنی‌اش خوشمزه‌تره» و… هم در یادها مانده است. در چند سال اخیر این عرصه تنوع تازه‌ای پیدا کرده و در مواردی هم باعث شگفتی شده است.
یکی از مواردی که آزاردهنده است استفاده مکرر از مردان، زنان و کودکان بور و چشم زاغ در تبلیغات تلویزیونی است. از ماست و خمیردندان بگیر تا بانک و پارکت!
آنقدر بچه بور و مرد چشم رنگی در تلویزیون هست در کل ایران نیست!
درک می‌کنم که تیزرهای تبلیغاتی با هدف بیشتر دیده‌شدن و جلب توجه ساخته می‌شوند و در آن تمایز و تفاوت یک اصل است، اما اینجا اروپا نیست.
نژاد ایرانی بور و بلوند و چشم رنگی نیست. موارد استثنا را تعمیم کلی ندهیم و دست به تغییر ذائقه و تصور مردم نزنیم و آنها را متوهم نکنیم.
تبلیغات تلویزیون فقط فروش کالاها را افزایش نمی‌دهند بلکه به‌خاطر تکرار در ساعات طلایی و پربیننده، کوتاه و اثرگذار بودن، استفاده از رنگ و… روی ذائقه و سلیقه بصری مردم تاثیر می‌گذارد.
برای همین پدر و مادری که پوست تیره و چشم‌های سیاه دارند این روزها وقتی بچه‌شان در زایشگاه به‌دنیا می‌آید انتظار دارند مثل قوطی شانسی یک دفعه یک بچه بور و بلوند و موطلایی موفری و چشم رنگی از کار در بیاید!
چه اصراری بر استفاده از این همه کاراکتر با ظاهر اروپایی وجود دارد وقتی زن و مرد ایرانی با چشم سیاه و چهره گندمگون و نمکین جذابیت خیره‌کننده‌ای برای مخاطب غربی هم دارد و اصولاً این شبه بازیگران چقدر با زندگی واقعی ما جور درمی‌آیند و در خیابان و مدرسه و دانشگاه آنها را می‌بینیم؟!
این همه تلاش برخی از دختران و زنان برای بلوند و بورشدن و استفاده از لنزهای رنگی و گرایش پسرها به سمت مدل‌ها و مانکن شدن شبیه آنچه در فیلم‌های اروپایی می‌بینند شاید «یکی»- تکرار می‌کنم- «یکی» از ریشه‌های آن را در تبلیغات کالا در تلویزیون بتوان یافت.
دوست روزنامه‌نگاری که به کره‌جنوبی سفر کرده بود و سفرنامه ظریف و دقیقی از آنجا نوشته بود تعریف می‌کرد در این کشور که اتفاقاً بالاترین سرعت اینترنت را در دنیا دارد و اصولاً گرفتار مباحثی مثل تهاجم فرهنگی و جدال با فرهنگ‌های وارداتی نیست، داوطلبانه در تبلیغات اصرار بر این بود که از چهره‌های شرق آسیا استفاده شود.
چهره‌های دختر و پسرهای کره‌ای با آن فرم خاص چشم و بینی نه اینکه برای تبلیغ سامسونگ و ال_جی که خودشان می‌سازند و ما با بازیگر موبور و چشم زاغ در ایران تبلیغ‌شان می‌کنیم شمایل اروپایی به نمایش بگذارند!
برخی از فعالان مباحث انسانی در دنیا در حال تلاش برای پاک‌کردن کلیشه مانکن باریک‌اندام هستند و آن را ظلم به انسان می‌دانند و ما در حال بازآفرینی کلیشه‌های دست چندم غربی!
جای آقای جهانگیری خالی که با همان لحن خاص خودش بگوید: به خودت بیا آقای صداوسیما!
احسان محمدی
